Quid dialect en tussentaal?

Daarover worden woeste debatten gevoerd. De ene maakt zich sterk dat dialect en tussentaal legitieme varianten zijn. Dat zou dan in de scholen niet beperkt mogen worden. Anderen beschouwen het als een zootje ongeregeld. De eerste zien geen graten in het gebruik van tussentaal en dialect op school, soms zelfs quasi onbeperkt. Anderen vragen dat er alleen in algemeen Nederlands (‘AN’) onderwezen wordt.

Kaart door Peter Kleiweg, John Nerbonne en Martijn Wieling. Bron: taalcanon.nl.

Dialect

is een streekgebonden talige variëteit die niet als standaardtaal geldt. In een taalgebied kunnen meerdere dialecten bestaan. De aantallen dialecten binnen één taal en de gebieden waar ze gesproken worden hangen af van de benadering.

Tussentaal

is een minder nauwkeurig aanduiding voor een taalvariant die zich situeert tussen een dialect en de standaardtaal. Het is doorgaans grammaticaal- en woordgewijs aan dialect gebonden, soms ook aan een subcultuur.

Standaardtaal

is een taalvariëteit waarvoor een officiële norm geldt. Die staat in woordenboeken, grammaticaboeken, stijlgidsen en dergelijke beschreven. Een standaardtaal wordt ook ‘cultuurtaal’ genoemd. Het wordt op grote schaal gebruikt in onderwijs, media en literatuur. Standaardnederlands is de gestandaardiseerde variant van het Nederlands in Nederland, België, Suriname, Curaçao, Sint Maarten en Aruba. Vroeger werd ook ‘ABN’ gebruikt, de afkorting van Algemeen Beschaafd Nederlands. Nu gebruikt men eerder Algemeen Nederlands (AN).

Bovenwijs, dialect en tussentaal

Het correct kunnen gebruiken van standaardtaal lijkt ons om sociale, culturele en economische redenen noodzakelijk. Gebruik van dialect of tussentaal is op zich geen probleem. Maar dit kan niet rechtvaardigen dat jongeren de standaardtaal niet correct leren gebruiken. Bijna iedereen zal, anno 2020, vlot moeten kunnen samenwerken met mensen uit alle streken. Daarom moeten onze scholen waarborgen dat alle jongeren de standaardtaal (‘AN’) kennen.

Dat geldt zeker voor hoger geschoolden. Zij komen meer in contact met mensen uit veel streken. Ze geven dikwijls leiding aan anderen. Taal mag daarbij nooit een sociale kloof worden. Daarom lijkt het ons noodzakelijk dat alle studenten hoger onderwijs (‘HO’) grondig Nederlands leren, ook wanneer ze een anderstalig studieprogramma volgen.

Meewerken?

U wilt het Nederlands zien bloeien en schitteren als instrument voor een vlotte communicatie in ons taalgebied? Sluit u dan bij ons aan, wordt lid van Bovenwijs. Al wie ons ideaal, onze missie en visie deelt is welkom.

Terug naar ‘Herwaardering Nederlands‘.

Bron: Sterre Leufkens en Marten van der Meulen (hier)